Obsesif Kompulsif Bozukluk, yineleyici, obsesyon (saplantı) veya kompulsiyonların (zorlantı eylem) görüldüğü, kişinin günlük işlevlerini belirgin olarak etkileyen bir bozukluktur.
Obsesyon ve Kompulsiyon nedir?
Obsesyon, kişinin isteği dışında gelen, zihninden uzaklaştıramadığı, belirgin bir kaygıya neden olan, tekrarlayan ve kişiye rahatsızlık veren düşüncelerdir. Kompulsiyonlar ise, bu düşünceleri zihinden uzaklaştırmak ve neden olduğu kaygıyı azaltmak için yapılan yineleyici davranışlar ya da zihinsel eylemlerdir.
Obsesyon ve kompulsiyonlar, genelde birlikte görülürken nadirende olsa obsesyonlar tek başına görülebilir.Bazı durumlarda ise obsesyonların meydana getirdiği kaygıyı gidermek için kişi, belirli bir davranışta bulunmaz, sayı saymak, belirli bir kelimeyi söylememeye çalışmak gibi zihinsel eylemlerle kaygısını gidermeye çalışır.
Sık rastlanan obsesyon ve kompulsiyonlar şunlardır:
Bulaşma Obsesyonu ve Temizlik Kompulsiyonu
Kişinin mikrop, pislik vb. etkenlerle kirleneceğine dair zorlayıcı bir inancı içerir. Bulaşma obsesyonuna sahip kişiler aşırı temizlik yapma gibi kompulsif davranışlar veya kirleneceğini düşündüğü ortamlardan uzaklaşma gibi kaçınma davranışları sergileyebilirler.
Kuşku Obsesyonu ve Kontrol Kompulsiyonu
Bir işin yapılıp yapılmadığından emin olmama düşüncesini içerir. Kişi, kendisi ve yakınlarının güvenliği için gerekli durumların tam olup olmadığından sürekli şüphe duyar ve bu endişesini gidermeye yönelik yaptığı her işi kontrol eder. Örneğin kapı, pencere, ütü ve doğal gazın tekrar tekrar kontrol edilmesi gibi.
Cinsel İçerikli Obsesyonlar
Kişinin kendisine ya da başkalarına yönelik cinsel içerikli düşüncelerini içerir. Obsesyonlar, utanç verici ve kabul edilemez olarak nitelenen cinsel temalarla ilişkili olabilir. Genellikle kişinin hemcinsiyle ya da çocuklarıyla ilgili cinsel içerikli düşünceler ortaya çıkar. Sonuç olarak bu obsesyonlara kontrol ve yıkanma kompulsiyonları eşlik eder.
Dini İçerikli Obsesyonlar
Kişinin dini ve ahlaki değerlere karşı kabul edilemez olarak algılanan düşüncelerini içerir. Kültüre göre değişkenlik gösterebilir. Özellikle dini inançları yoğun yaşayan toplum kesimlerinde sık görülebilir.
Simetri/Düzen Obsesyon ve Kompulsiyonları
Kişinin herşeyin düzenli ve simetrik olması gerektiğiyle ilgili düşüncelerini içerir. Bu obsesyona sahip kişiler çok zaman kaybetmelerine neden olacak şekilde düzenleme gibi kompulsif davranışlar sergilerler.
Bunların yanı sıra, agresyon veya zarar verme obsesyonları, dokunma, sayma, biriktirme ve saklama kompulsiyonları da görülmektedir.
*Birçok kişi hastalık olarak değerlendirilemeyecek düzeyde düzenlilik, temizlik, dini ve ahlaki değerler, doğruluk, güvenlik gibi konularla ilgilenir. Ancak bu kişilerde obsesif kompulsif bozukluk var diyebilmemiz için belirtiler kişinin insanlar arası ilişkilerinde ve mesleki işlevselliğinde bozulmaya yol açması gerekir.
